W Polsce największy udział w zasiewach zbóż stanowi pszenica. Powierzchnia samej pszenicy ozimej wynosi aż 2,3 mln ha. To kilka razy więcej w porównaniu do odmiany jarej, której areał to około 0,2 mln ha. Nic zatem dziwnego, że temat uprawy pszenicy ozimej to zagadnienie, które interesuje wielu rolników.
Technologia uprawy pszenicy ozimej
Pszenica ozima to jedna z najpopularniejszych upraw. W 2024 roku odnotowano ponad 150 odmian pszenicy ozimej, a liczba ta nieustannie rośnie. Jak krok po kroku przygotować się do jej uprawy?
Wymagania glebowe dla pszenicy ozimej
Pszenica ozima ma wysokie wymagania, jeśli chodzi o jakość gleby. Najlepsze plony uzyskuje się na:
- glebach klasy I, II, III,
- glebach średnich i ciężkich o wysokiej zawartości próchnicy,
- glebach kompleksu pszennego,
Idealne pH dla pszenicy ozimej wynosi 5,5 – 7,5. Nieliczne odmiany pszenicy, dobrze znoszą uprawę na glebach o niższym odczynie na przykład 5,2. Rolnik, który decyduje się na siew pszenicy ozimej, powinien uprzednio zapoznać się z dokumentem, takim jak karta technologiczna uprawy, a także zaleceniami producenta materiału siewnego pszenicy ozimej.
Fot. Pszenica ozima jest wrażliwa na niskie pH gleby.
Najlepszy przedplon dla pszenicy ozimej
Najkorzystniejszym przedplonem dla pszenicy ozimej są to rośliny bobowate, a także rzepak. Warto również rozważyć buraki cukrowe i ziemniaki, jednak należy pamiętać, aby między zbiorami tych roślin a wysiewem pszenicy zachować odpowiednią przerwę. W przeciwnym razie wyschnięta gleba ograniczy kiełkowanie nasion po wysiewie, a nawożenie pszenicy może nie przynieść upragnionych efektów.
A jaki przedplon będzie dla pszenicy ozimej nieodpowiedni? Głównie inne zboża, ponieważ zwiększają one ryzyko przenoszenia chorób na przykład podstawy źdźbła. Jednak w przypadku wysiewania pszenicy ozimej na glebie po innych zbożach, należy wybrać odpowiednią odmianę przeznaczoną właśnie do monokultur, żeby zminimalizować ryzyko wystąpienia chorób.
Termin wysiewu pszenicy ozimej
Najlepszy czas wysiewu pszenicy ozimej to:
- od 15 do 25 września w regionach wschodnim oraz północno-wschodnim,
- od 20 września do 5 października w rejonie zachodnim oraz północno-zachodnim,
- od 25 września do 10 października na Opolszczyźnie i Dolnym Śląsku.
Termin siewu pszenicy ozimej zależy więc od rejonu, ale i od rodzaju gleby i danej odmiany. Najważniejsze zawsze są zalecenia producenta. Średnia norma wysiewu waha się w granicy 240-380 sztuk na m2. Wskazana głębokość siewu to 2-4 cm, a przed pracą wysiewową warto zdecydować się na specjalistyczną zbożową zaprawę, żeby zabezpieczyć uprawę przed chorobami.
Nawożenie pszenicy ozimej
Świadome i odpowiednie nawożenie pszenicy przekłada się na zdrowie i wzrost rośliny – począwszy od rozwoju korzeni i pędów, aż po jakość plonu.
Zanim jednak rolnik zdecyduje się na nawożenie pszenicy ozimej, w pierwszej kolejności powinien przeprowadzić analizę gleby, aby określić zawartość kluczowych składników mineralnych, makro- i mikroelementów oraz odczyn gleby. Dzięki temu lepiej zaplanuje nawożenie pszenicy i w ten sposób uniknie zarówno niedoborów, jak i nadmiaru nawozu, które mogłyby szkodzić uprawie.
Jakimi pierwiastkami należy nawozić pszenicę ozimą?
- Azot – jesienią można zaaplikować do 40 kg, natomiast wiosną azot podaje się w 2-3 dawkach dopasowanych do wysokości planowanego plonu. Zazwyczaj wysokość dawek wynosi kolejno: pierwsza dawka: od 30 do 60/80 kg azotu na hektar / druga dawka: od 40 do 60 kg azotu na hektar / trzecia dawka: około 60 kg azotu na hektar.
- Fosfor – całą dawkę na przykład w postaci superfosfatowej nawozi się jesienią koło 14 dni przed siewem.
- Potas – 50% dawki aplikuje się jesienią, a pozostałe 50% wiosną (na przedwiośniu). W przypadku średnich i ciężkich gleb można całą dawkę nawieźć jesienią.
W jakiej temperaturze nawozić pszenicę ozimą? Zazwyczaj, gdy temperatura dobowa wynosi więcej niż 8 stopni Celsjusza. Wówczas roślina jak najlepiej przyswaja składniki mineralne, co pozytywnie wpływa na jej wzrost.
Dolistne nawożenie pszenicy ozimej
Pszenica potrzebuje pierwiastków, takich jak mangan, żelazo, bor i cynk. Jeśli ich brakuje, jesienią zaleca się aplikowanie nawozów mikroelementowych, dzięki którym rośliny lepiej się ukorzeniają i rozwijają. Druga dawka tego nawozu powinna być podana na wiosnę wraz z początkiem krzewienia. Wówczas nawóz mikroelementowy łączy się z fosforowym. Trzecia dawka w fazie strzelania w źdźbło również zawiera nawóz mikroelementowy z fosforowym, a czwarta dawka w fazie kłoszenia ma skoncentrowany nawóz fosforowo-potasowy.
Wapnowanie pszenicy ozimej
Jeśli pH gleby jest niesprzyjające dla wysiewu pszenicy, czyli wynosi mniej niż 5,5, warto przeprowadzić zabieg wapnowania. Najlepszy termin przypada na jesień, ale należy pamiętać, żeby zachować 6 tygodni odstępu między wapnowaniem a zastosowaniem fosforowych nawozów.
Czasami w glebie brakuje też magnezu (co często idzie w parze z niedoborem wapnia), wówczas dobrym wyborem są preparaty, które uzupełniają niedobory w przypadku tych dwóch pierwiastków. Dawkę specjalistycznych środków dobiera się indywidualnie, zależnie od tego, o ile rolnik chce podnieść wartość pH gleby. Zazwyczaj największa dawka to maksymalnie 1000 kg wapna na hektar. Należy stosować się do zaleceń producenta.
Wiosenna ochrona pszenicy ozimej
Przytulia czepna, wyczyniec polny, miotła zbożowa, to tylko niektóre z chwastów zagrażających pszenicy w okresie wiosny. Wówczas należy zastosować herbicydy dla pszenicy ozimej, które mają w składzie na przykład:
- jodosulfuron metylosodowy,
- tienkarbazon metylowy,
- piroksysulam,
- florasulam,
- diflufenikan,
- aminopyralid,
- pinoksaden,
- halauksyfen metylu.
Oprysk na chwasty w pszenicy ozimej wiosną jest niezbędnym krokiem, aby zachować zdrowie zbóż i roślin uprawowych. Warto zatem wybierać sprawdzone środki.
Dostępnych na rynku jest szereg środków herbicydowych działających na chwasty jednoliścienne i dwuliścienne. Doskonałą propozycją jest rozwiązanie herbicydowe 4TE PAK. 4TE PAK to zestaw 4 produktów, których synergizm działania tworzy najsilniejsze rozwiązanie na miotłę zbożową. Warto zadbać również o ochronę fungicydową, ponieważ choroby grzybowe stanowią ogromne zagrożenie w uprawie pszenicy ozimej. Przy wyborze środków ochrony roślin należy ściśle stosować się do zaleceń producenta.
Fot. 4TE PAK jest zestawem 4 produktów, których synergizm działania tworzy najsilniejsze rozwiązanie na miotłę zbożową.
BIBLIOGRAFIA:
- Instytut Ochrony Roślin, Państwowy Instytut Badawczy, Metodyka integrowanej ochrony pszenicy ozimej i jarej dla producentów, Poznań 2013.
- Kempka J., Dobre praktyki w uprawie pszenicy, Poznań 2017.
- Oleksiak T. Plonowanie odmian ozimej pszenicy jakościowej w doświadczeniach i w produkcji w Polsce, Błonie 2016.
- GUS, Wynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2023 r.
- Coboru, Wstępne wyniki plonowania odmian w doświadczeniach porejestrowych, Zboża ozime 2023, Słupia Wielka 2023.
- Coboru, PSZENICA OZIMA. Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw na rok 2024.