Wzmianki o rolnictwie regeneracyjnym pojawiały się w latach 70. XX wieku, ale dopiero w ostatnich latach pojęcie to zyskuje największą popularność. Systemy rolnictwa odgrywają szczególną rolę w dobie klimatycznych zmian – zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w Polsce. Rolnictwo regeneracyjne ma sprzyjać dbałości o planetę, a zwłaszcza o gleby, ale nie wyklucza stosowania nawozów czy środków ochrony roślin.
Czym charakteryzuje się rolnictwo regeneracyjne?
Idea rolnictwa regeneracyjnego wywodzi się z regionów Australii i USA. To właśnie na tamtych obszarach rolnicy borykali się z problemem twardej gleby. Jej niewłaściwa struktura wynikała ze stosowania niekorzystnych systemów rolnictwa, ponieważ tamtejsi mieszkańcy uprawiali głównie kukurydzę. W efekcie tego doszło do wysuszenia, wyjałowienia i spadku zawartości próchnicy, a w konsekwencji do drastycznego obniżenia plonowania na danym obszarze.
Rozwiązaniem problemu okazała się zmiana podejścia do codziennych prac rolniczych. Urozmaicenie upraw, świadome stosowanie nawozów i ograniczenie chemicznych środków ochrony roślin poprawiły stan gleby i środowiska.
W ten sposób zaczęło rodzić się pojęcie rolnictwa regeneracyjnego. Co ważne, to nie sztywny zestaw reguł, a filozofia, która obejmuje zrównoważone, świadome praktyki rolnicze. Jej głównym założeniem jest zapobieganie wyczerpywaniu się naturalnych zasobów, do których prowadzi przemysłowe rolnictwo.
Rolnictwo regeneracyjne zwiększa bioróżnorodność, przywraca równowagę w ekosystemie i zapobiega postępowaniu destrukcyjnych zmian w klimacie. Świadome rolnictwo regeneracyjne sprzyja więc dbałości o środowisko naturalne. Jest ściśle powiązane z ograniczeniem światowej emisji CO2, więc spełnia wiele ekologicznych założeń. Jest to istotne z uwagi na fakt, że 30% uwalnianych do atmosfery gazów cieplarnianych generują działania rolnicze.
Jakie praktyki reprezentuje rolnictwo regeneracyjne?
Według firmy badawczej Martin&Jacob, pomimo że 57% ankietowanych nigdy nie słyszało o tej filozofii, to wielu z nich nieświadomie stosuje praktyki rolnictwa regeneracyjnego. Wśród najpopularniejszych założeń są:
- stosowanie płodozmianu, przerywanie monokultury,
- wapnowanie gleby,
- świadome zagospodarowanie resztek pożniwnych,
- stosowanie nawozów rozsądnie, czyli w odpowiednich ilościach i proporcjach,
- stosowanie międzyplonów,
- zapobieganie występowaniu gołej gleby,
- nowoczesne systemy nawadniania dla rolnictwa,
- eksploatacja systemów mechatronicznych w rolnictwie.
To są właśnie najczęstsze dobre praktyki, jeśli chodzi o uprawę zgodnie z rolnictwem regeneracyjnym. Bardzo ważne okazuje się właśnie stosowanie płodozmianu i przerywanie monokultury, co znacznie poprawia strukturę gleby i pozwala na świadome stosowanie odpowiednich ilości nawozów i środków ochrony roślin.
Filozofia rolnictwa regeneracyjnego obejmuje też uprawę bezorkową, która dobrze spulchnia glebę i nie jest tak mocno inwazyjna dla jej struktury. Zwolennicy rolnictwa regeneracyjnego zalecają też, żeby wypasać zwierzęta na polach i nieużytkach po sezonie. Wówczas nie tylko ziemia „odpoczywa” po żniwach, ale i ma dostęp do naturalnego nawozu odzwierzęcego.
Jak wdrożyć rolnictwo regeneracyjne?
Wprowadzenie rolnictwa regeneracyjnego zaczyna się od określenia stanu gleby. Dzięki jej analizie można stosować technologie, narzędzia i środki dopasowane do potrzeb danego stanowiska. Zwłaszcza że rolnictwo regeneracyjne nie wyklucza stosowania chemicznych preparatów. Wręcz przeciwnie, zwolennicy tej filozofii mają świadomość, jak ważne jest korzystanie ze odpowiednich nawozów i środków ochrony od rzetelnych producentów.
Filozofia rolnictwa regeneracyjnego skłania się ku wykorzystywaniu nowoczesnych technologii i maszyn. Rolnicy mogą korzystać z inteligentnych urządzeń i systemów, takich jak zautomatyzowane systemy nawadniania czy nowoczesne systemy mechatroniczne.
Jakie korzyści przynosi rolnictwo regeneracyjne?
W pierwszej kolejności poprawia jakość gleb i wody oraz bioróżnorodność i ogranicza masową emisję dwutlenku węgla. Ulepsza jakość upraw, zwiększa plony, a finalnie przekłada się na optymalizację produkcji rolnej oraz bezpieczeństwo żywności. Rolnictwo regeneracyjne zmniejsza zanieczyszczenie gleby, wody i powietrza, łagodzi skutki zmian klimatycznych i wspiera lokalne społeczności poprzez zwiększenie bezpieczeństwa żywnościowego oraz promowanie lokalnych rynków spożywczych.
Fot. Polowe praktyki regeneracyjne są przyszłością rolnictwa zrównoważonego
Rolnictwo regeneracyjne zyskuje popularność i będzie się rozwijało wraz z nowoczesnymi technologiami oraz dbałością o ekologię i planetę. Stanie się też wsparciem dla planów UE, według których do 2050 roku powinniśmy osiągnąć neutralność klimatyczną (kiedy to emisje gazów cieplarnianych będą skutecznie eliminowane z atmosfery).
Już teraz, zgodnie z badaniem w kampanii #regeneracja, 72% respondentów popiera rolnictwo regeneracyjne. Przyniesie ono korzyści zarówno rolnikom, jak i konsumentom, zaspokajając potrzeby dzisiejszych pokoleń, ale również chroniąc zasoby i środowisko dla przyszłych.
Bibliografia:
- R. Borek, Rolnictwo regeneratywne – potencjalne możliwości finansowania w nowej Wspólnej Polityce Rolnej, IUNG-PIB, Zakład Biogospodarki i Analiz Systemowych, Minikowo, 04.11.2021 r.
- M. Frąc, M. Matyka, J. Rozbicki, P. Tryjanowski, Rolnictwo regeneracyjne– koncepcja zrównoważonej produkcji żywności oraz poprawy agroekosystemów, NAUKA 4/2022 strony: 155–164.
- https://www.kongresobywatelski.pl/wp-content/uploads/2022/12/piotr-tryjanowski-rolnictwo-%E2%80%93-czas-na-regeneracje.pdf [dostęp: 15.04.2024]
- https://pkegliwice.pl/wp-content/uploads/2022/07/M.Wojcik_Agrolesnistwo-i-rolnictwo-regeneratywne.pdf [dostęp: 15.04.2024]
- https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2021/695487/IPOL_ATA(2021)695487_PL.pdf [dostęp: 15.04.2024]