Na efektywność produkcji rolniczej wpływa wiele czynników. Jednym z nich jest wilgotność zboża, które jest magazynowane po zbiorach. Wartości wilgotności różnią się w przypadku poszczególnych gatunków. Warto je znać i stosować, aby zapewnić sobie większe dochody i zadbać o prawidłowe przechowywanie plonów w dłuższej perspektywie. Jaka powinna być wilgotność zboża w zależności od gatunku oraz jak sprawdzić wilgotność zboża domowym sposobem?
W jaki sposób mierzyć wilgotność zboża przeznaczonego do zbioru?
Choć wielu rolników się na to nie decyduje, to jednak warto stosować dedykowane testery wilgotności zboża. Dzięki temu można zwiększyć kontrolę tego parametru oraz jeszcze lepiej dopasować termin żniw i warunki magazynowania ziarna. Oczywiście ocena organoleptyczna nie jest tak precyzyjna, dlatego rekomenduje się wykorzystanie urządzenia do pomiaru wilgotności zboża. W ten sposób można uniknąć wielu zagrożeń związanych ze zbyt wysoką wilgotnością ziarna.
Mierzenie wilgotności zboża w trakcie jego przechowywania
Co do zasady pomiarów należy dokonywać nie tylko przed żniwami, ale również w trakcie przechowywania zboża. W ten sposób wydłuża się okres przechowywania plonów oraz utrzymuje je we właściwym stanie, co ułatwia późniejsze przetwarzanie. Należy pamiętać o tym, że zboża powinny być przechowywane w metalowych silosach blaszanych lub w magazynach płaskich, gdzie zapewnia się im przepływ powietrza. Wentylacja jest bardzo ważna w kontekście redukcji nadmiernej wilgoci i zapobieganiu niszczeniu ziaren.
Jakie ryzyko wiąże się ze zbieraniem i przechowywaniem zbyt wilgotnego zboża?
Zbieranie wilgotnego zboża wiąże się ze sporym ryzykiem. Niestety po opadach deszczu wielu rolników zbyt szybko decyduje się na zbiór. To błąd, w którego wyeliminowaniu pomoże niewielki przyrząd do badania wilgotności zboża. Jeżeli ziarna są zbyt mokre w trakcie zbioru lub przechowuje się je w złych warunkach, to sprzyja to rozwojowi pleśni i grzybów. Te szkodliwe drobnoustroje szybko infekują kolejne partie zbóż i prowadzą do zniszczenia plonów oraz do strat finansowych dla rolnika. Porażone mykotoksynami zboże nie nadaje się następnie ani do wykorzystania jako pasza dla zwierząt, ani jako produkt przeznaczony do przetwórstwa spożywczego.
Wilgotność zboża – normy
To, jaka powinna być wilgotność zboża w momencie zbioru, zależy od kilku aspektów. Pod uwagę bierze się przede wszystkim uprawiany gatunek. Każdy z nich ma nieco inne normy wilgotności zboża. Wiedza na ten temat pozwala na uniknięcie kosztownych błędów. Z pewnością powinien wziąć to pod uwagę każdy rolnik, który prowadzi w swoim gospodarstwie uprawę roślin zbożowych.
W poniższej tabeli zebrano kluczowe dane na temat rekomendowanej wilgotności płodów rolnych zboża do silosu lub magazynu płaskiego. Uwzględniono okresy magazynowania ziaren do pół roku, do roku oraz powyżej roku.
| gatunek | magazynowanie do 6 miesięcy – wilgotność ziaren | magazynowanie do 12 miesięcy – wilgotnośc ziaren | magazynowanie powyżej 12 miesięcy – wilgotność ziaren |
| rzepak | 8% | 7% | 7% |
| pszenżyto | 14% | 13% | 13% |
| owies | 14% | 13% | 13% |
| jęczmień | 14% | 13% | 13% |
| żyto | 14% | 13% | 13% |
| pszenica | 14% | 13% | 13% |
| kukurydza | 14% | 14% | 13% |
Jak wilgotność ziaren wpływa na czas ich przechowywania?
Poziom wilgotności zboża ma bezpośrednie przełożenie na to, jak długo plony zachowają swoje właściwości i strukturę. Im ziarna są bardziej mokre, tym szybciej zaczynają się psuć, co oznacza, że skraca się czas ich bezpiecznego magazynowania. Jednocześnie dopuszczalna wilgotność zboża jest inna w zależności od gatunku rośliny, dlatego warto mieć to na uwadze.
Dla przykładu ziarno zboża o wilgotności 14% może być przechowywane w temperaturze 15°C nawet przez rok. Jeżeli jednak przy tej samej temperaturze jego wilgotność wzrasta do około 25%, to jego przydatność wynosi niespełna 10 dni. Przy utrzymaniu parametrów 25% i 25°C w magazynie ziarno zepsuje się już po upływie kilkudziesięciu godzin. To pokazuje, jak ważne jest monitorowanie tych parametrów i utrzymanie stabilnych warunków przez cały okres magazynowania plonów.
Jaka wilgotność zboża do koszenia?
Wiesz już, jaka powinna być wilgotność ziaren przechowywanych w magazynach płaskich i silosach. Warto też zastanowić się nad tym, jaka wilgotność zboża do zbioru będzie optymalna. Standardowo przyjmuje się, że przy większości zbóż można rozpocząć żniwa kosić je przy wilgotności na poziomie 12-14% (np. uprawa pszenżyta, żyta, pszenicy, jęczmienia). W niektórych przypadkach prace te można wykonywać przy 15%. Nie należy przekraczać tego progu, ponieważ utrudnia to bezpieczne przechowywanie ziarna oraz zwiększa ryzyko strat produkcyjnych zarówno na etapie zbioru, jak i magazynowania.
Jaki wybrać miernik wilgotności zboża?
Na rynku jest dostępnych wiele skutecznych modeli. Standardowo ich mechanizm polega na dokonywaniu pomiarów na podstawie właściwości oporu elektrycznego. Należy pamiętać o tym, że regularna kalibracja miernika wilgotności zboża pomoże w utrzymaniu precyzyjnej pracy urządzenia. W tym obszarze należy postępować zgodnie ze wskazaniami producenta.
Bibliografia:
- Kaleta A., Górniki K., Bezpieczne przechowywanie ziarna – studium zagadnienia, Inżynieria Rolnicza 1(99)/2008, s. 137-143;
- Łakomy Z., Kawalec A., Uwagi na temat analiz wilgotności zboża, Przegląd Zbożowo-Młynarski 3(10)/1959, s. 300;
- Tanaś W., Dreszer K.A., Zagajski P., Wpływ wilgotności na straty i uszkodzenia ziarna podczas zbioru kombajnowego zbóż, Inżynieria Rolnicza 9(107)/2008, s. 299-303.