Rośliny uprawne są narażone na wiele czynników stresowych. Jeżeli wystąpią w znacznej liczbie i pokryją się z terminem zabiegów chemicznych, roślina może mieć problem z przyswojeniem substancji. Czym jest fitotoksyczność? Jak się objawia i co może ją powodować? W jaki sposób jej zapobiegać?
Czym jest fitotoksyczność w zbożach?
Fitotoksyczność – co to znaczy? W dużym skrócie jest to nieprawidłowa i negatywna odpowiedź roślin na podawane im substancje aktywne w postaci nawozów lub środków ochrony roślin. Obserwuje się ją m.in. w przypadku nadmiernego nawożenia, lub złego dobrania środków ochronnych lub stosowania zabiegów chemicznych przy skumulowaniu się czynników stresowych. W efekcie roślina nie jest w stanie dobrze pobierać podawanych składników lub jest ich za dużo. Wpływa to negatywnie na wzrost i rozwój roślin. Jeżeli fitotoksyczność ma charakter tymczasowych zmian, to nie powinno być większych powodów do niepokoju. Ten pojawia się dopiero wtedy, gdy toksyczne działanie w zbożach utrzymuje się dłużej. Może to prowadzić do znacznego pogorszenia plonów.
Przyczyny fitotoksyczności
Za występowanie fitotoksyczności w zbożach najczęściej odpowiadają stosowane nawozy i środki ochrony roślin. Do tego ryzyko występowania tego typu zjawiska obserwuje się w przypadku intensywnych opadów deszczu następujących w niedługim czasie po przeprowadzonym zabiegu lub też w przypadku dużych wahań temperatury w ciągu doby.
Podstawowe przyczyny fitotoksyczności to:
- stosowane środki ochrony roślin (np.: źle dobrane preparaty, niewłaściwe dawki, wykonywanie zabiegu w nieodpowiednich warunkach atmosferycznych) – tzw. fitotoksyczność środków ochrony roślin;
- stosowane nawozy (nadmierne i niezrównoważone nawożenie może doprowadzić do wystąpienia toksyczności zbóż);
- niekorzystne warunki środowiskowe ( niesprzyjające warunki atmosferyczne, duża dobowa amplituda temperatur, stres wodny, niekorzystny odczyn pH gleby, zanieczyszczenia).
Sporadycznie do tego typu zjawiska dochodzi w sytuacji, gdy roślinom podawane są substancje, które wzajemnie wchodzą w niekorzystne interakcje i mogą powodować niepożądane reakcje chemiczne w roślinach. W Polsce najczęściej występuje fitotoksyczność herbicydów, jednak może ona mieć miejsce również przy innych środkach ochrony roślin.
Podstawowe objawy fitotoksyczności w zbożach
Jeżeli w uprawie dochodzi do fitotoksyczności zbóż, to podstawowe objawy widać gołym okiem. Należy do nich m.in. przypalenie końcówek liści, co jest efektem zbyt dużej koncentracji substancji aktywnej w tej części rośliny. Jest to związane z tym, że po podaniu nawozu lub środka ochrony roślin roślina nie jest w stanie go przyjąć i chcąc go zneutralizować, transportuje na brzeg liścia. Tam jednak następuje koncentracja środka aktywnego, co prowadzi do zmian w strukturze i kolorystyce liścia.
Innym objawem fitotoksyczności zbóż jest ich żółknięcie. Dotyczy to zwłaszcza młodych roślin, które znajdują się w fazie wzrostu. Ponadto przy tym zjawisku obserwuje się m.in.: zahamowanie wzrostu roślin, brunatnienie liści, deformacje liści i pędów. Obserwuje się również inne objawy ze strony roślin, których charakter zależy przede wszystkim od rodzaju podanego środka. Przykładowo fitotoksyczność rzepaku może objawiać się czerwonymi plamami na liściach i łodygach (po podaniu herbicydów). Długo utrzymujący się stan toksyczności powoduje wyraźny spadek plonów.
Sposoby zapobiegania fitotoksyczności
Aby uniknąć fitotoksyczności zbóż, warto prowadzić zrównoważoną uprawę. Polega to m.in. na wykonywaniu podstawowych zabiegów agrarnych. Nawożenie powinno być odpowiednio zbilansowane pod względem realnych potrzeb roślin oraz panujących warunków atmosferycznych. Wszelkie preparaty należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta. Przy tworzeniu mieszanek należy dowiedzieć się, czy wybrane substancje aktywne nie wchodzą ze sobą w negatywne interakcje, powodując reakcje chemiczne w roślinie.
W celu uniknięcia fitotoksyczności, warto również przygotować roślinę na warunki stresowe podając przed zastosowaniem zabiegów chemicznych produkty aminokwasowe. Doskonale sprawdzi się Amino BIO Lider o wysokiej zawartości odżywczej. Amino BIO Lider jest szczególnie wskazany w fazach wzrostu, kwitnienia, a także w sytuacjach stresowych spowodowanych niekorzystnymi warunkami pogodowymi we wszystkich uprawach.
Wysokiej jakości nawozy i środki ochrony roślin są w ofercie Scandagra. Przed ich zastosowaniem należy zapoznać się z ulotką dołączoną przez producenta i postępować zgodnie z jego zaleceniami.
Bibliografia:
- Ciszewska R., Fitotoksyczność i selektywność herbicydów triazynowych oraz ich wpływ na niektóre chemiczne składniki roślin, Postępy Nauk Rolniczych, 2/1977 t. 24, s. 61-76
- Waligóra H., Skrzypczak W., Szulc P., Fitotoksyczność wybranych herbicydów dla kilku odmian kukurydzy cukrowej, Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura, 01/2008, t. 7, s.119-124