Rzepak jest podatny na atak chorób grzybowych, wirusowych, lęgniowców, bakterii i pierwotniaków typu Plasmodiophora brassicae. Niektóre z nich pojawiają się sezonowo, a inne atakują przez cały czas wegetacji. Choroby, takie jak zgnilizna twardzikowa, werticilioza czy czerń krzyżowych, mogą uszkodzić nawet 60 proc. plonów. Dlatego z artykułu dowiesz się, jakie choroby są zagrożeniem dla rzepaku, a przede wszystkim jak skutecznie je zwalczać.
Jakie są najczęstsze choroby rzepaku jesienią?
W jesiennym okresie rzepak jest narażony głównie na takie choroby jak:
- sucha zgnilizna kapustnych,
- czerń krzyżowych,
- zgorzel siewek,
- kiła wywołana pierwotniakiem Plasmodiophora brassicae.
Czasami rzepak atakują też cylindrosporioza i werticilioza.
Co atakuje rzepak wiosną?
Wiosną, gdy rośliny wznawiają wegetację, istnieje ryzyko dalszego rozwoju suchej zgnilizny kapustnych. Poza tym rzepak jest podatny na takie choroby jak:
- pałecznica rzepaku,
- zgnilizna twardzikowa,
- czerń krzyżowych,
- szara pleśń.
Występowaniu chorób mocno sprzyja łagodna zima, gdy jest wilgotno i ciepło.
Najczęstsze choroby rzepaku, czyli utrapienie rolników
Jak można rozpoznać poszczególne choroby rzepaku? Poniżej przedstawiono kilka charakterystycznych objawów.
Cylindrosporioza
Objawia się brunatnymi plamami na łodygach w okresie dojrzewania roślin, a na liściach pojawiają się mlecznobiałe skupiska. Z czasem liście usychają i opadają. To choroba grzybowa rzepaku, której sprzyja wilgoć i temperatury 10-15°C.
Werticilioza
Atakuje rzepak na końcowym etapie rozwoju. Jakie daje symptomy? Liście więdną nierówno – od dołu rośliny ku górze. Poraża system korzeniowy, co można zauważyć na przekroju zbrązowiałych pędów. Werticilioza najbardziej rozwija się w wysokich temperaturach, czyli powyżej 25°C.
Czerń krzyżowych
Choroba poraża liście i łuszczyny rzepaku, co prowadzi do obumierania roślin i spadku plonów. Rośliny mają ciemnobrązowe plamy na liściach, a tkanka wokół nich żółknie. Choroba występuje w warunkach wysokiej wilgotności i temperaturze ponad 20°C. Najwięcej szkód wyrządza w łuszczynach, które obumierają lub przedwcześnie dojrzewają i pękają, co skutkuje utratą nasion.
Sucha zgnilizna kapustnych
Atakuje szyjkę korzeniową i łodygę, co prowadzi do nekrozy. Pojawiają się płaskie, brunatnobrązowe plamy, które się zagłębiają w roślinę. Mają ciemnobrunatną obwódkę. Z czasem jaśnieją i przyjmują nieco popielaty odcień. Plamy są głębokie, początkowo wilgotne, a potem wysychają.
Zgnilizna twardzikowa
Na początku zakażenia zgnilizną twardzikową (Sclerotinia sclerotiorum) pojawiają się wodniste plamy u podstawy łodygi. Górne partie rośliny zaczynają więdnąć i gnić, a na uszkodzeniach można zauważyć białą, puszystą grzybnię, w której formują się ciemne wytwory grzybni.
Choroby rzepaku jarego i ozimego w poszczególnych częściach rośliny
Choroby rzepaku atakują różne obszary: korzenie, łodygi i łuszczyny. Jeśli chodzi o korzenie, są one podatne na inwazję suchej zgnilizny kapustnych, dlatego warto wybierać odmiany odporne na tę przypadłość.
Na liściach i łodygach pojawiają się cylindrosporioza, zgnilizna twardzikowa z charakterystycznym białym nalotem oraz werticilioza występująca w późnych fazach. Choroby łuszczyn rzepaku to głównie czerń krzyżowych, która prowadzi do ich obumierania.
Niebezpieczne choroby rzepaku – zabiegi fungicydowe
Jak przebiega ochrona rzepaku przed chorobami? Przede wszystkim rolnicy wykonują dwa główne zabiegi fungicydowe w sezonie. Pierwszy wczesną wiosną, żeby zwalczyć suchą zgniliznę kapustnych, czerń krzyżowych i szarą pleśń. Skuteczne są preparaty z grupy triazoli, w tym tebukonazol czy metkonazol. Proces powinien odbywać się w temperaturze powyżej 12°C.
Drugi zabieg przeprowadza się w okresie kwitnienia, co zapobiega zgniliźnie twardzikowej, szarej pleśni i czerni krzyżowych. Skuteczne są produkty wieloskładnikowe, czyli na przykład azoksystrobina z tebukonazolem.
Na rynku jest wiele różnych fungicydów, które zawierają powyższe substancje, na przykład Albion 240 EC. Najważniejsze, żeby każdy preparat stosować zgodnie z zaleceniami producenta.
Warto wybierać odporne odmiany, dbać o właściwe przygotowanie gleby, wprowadzać płodozmian i utrzymywać optymalną gęstość siewu. Ważne jest też, żeby regularnie monitorować uprawy, stosować środki ochrony roślin w odpowiednich terminach i usuwać resztki roślinne.
BIBLIOGRAFIA:
- B. Sas-Piotrowska, W. Piotrowski, A. Cieślińska, Efektywność kompozycji fungicydów o różnym zakresie i mechanizmach działania na patogeny, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 1994, z. 414.
- Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, opracowanie zbiorowe pod redakcją A. Tratwal, P. Strażyński, E. Jajor, M. Mrówczyński, Poradnik sygnalizatora ochrony rzepaku, Poznań 2018.
- https://www.tygodnik-rolniczy.pl/uprawa/rzepak-rosliny-oleiste/5-wrogow-plantacji-rzepaku-jesienia-jakie-sa-progi-szkodliwosci-tabela-2520322 [dostęp: 03.10.24].
- https://www.wrp.pl/sucha-zgnilizna-kapustnych-jak-chronic-rzepak-tej-jesieni/ [dostęp: 03.10.24].