Ten niewielki motyl może stanowić spore zagrożenie dla produkcji rolniczej, zwłaszcza na etapie magazynowania płodów rolnych. Omacnica spichrzanka popularnie zwana jest molem spożywczym i zapewne większość z nas o niej słyszała. Dlaczego ten szkodnik stanowi zagrożenie dla upraw i w jaki sposób go zwalczać?
Omacnica spichrzanka – charakterystyka gatunku
Omacnica spichrzanka (łac. Plodia interpunctella) to motyl, który w dorosłej fazie osiąga około 10 mm długości i 20 mm rozpiętości skrzydeł. Jest niewielki, jednak może powodować znaczne szkody. Mól spożywczy ma dwie pary skrzydeł: beżowo-brązowe na zewnątrz oraz jasne od wewnątrz. Gatunek charakteryzuje się tym, że ma dużą zdolność do rozmnażania się. Samica składa średnio 200 jaj, a najbardziej wydajne osobniki nawet do 500 jaj. Obecnie omacnica spichrzanka zaliczana jest do najczęściej występujących szkodników magazynowych.
Cykl życia omacnicy spichrzanki
Jak wygląda cykl rozwojowy omacnicy spichrzanki? Samica starannie wybiera miejsce do złożenia jaj. Najczęściej ma to miejsce w pobliżu lub bezpośrednio w produktach spożywczych (np. w przechowywanym ziarnie). Jedna samica składa średnio 200 jaj. Z nich wylęgają się larwy, które żerują na pokarmie. Okres ten ma pięć stadiów i trwa od 13 do 288 dni. Larwy przeistaczają się w poczwarki, z których następnie wykluwają się dorosłe motyle. Faza poczwarkowa trwa 11-14 dni. Po złożeniu jaj przez samicę zamyka się cały cykl życia omacnicy spichrzanki.
Dlaczego omacnica spichrzanka jest zagrożeniem dla rolników?
Owad ten to jeden z najpoważniejszych szkodników magazynowych zbóż w Polsce. Mól spożywczy żeruje na różnych produktach, co dodatkowo zwiększa zagrożenie. Przykładowo larwa omacnicy spichrzanki jest w stanie zniszczyć opakowanie, w którym przechowywana jest żywność. Dotyczy to m.in. kartonów. Tym samym stanowi spore zagrożenie zarówno dla produktów roślinnych i płodów rolnych, jak i dla produktów spożywczych przechowywanych w magazynach.
W Polsce największe zagrożenie stanowi dla: mąki, zboża, orzechów czy też suszonych owoców. W trakcie żerowania larwy pozostawiają cienką sieć pajęczynową. Ta powoduje sklejanie się przechowywanych produktów spożywczych (np.: powstawanie grudek w mące, sklejanie ziaren). Ponadto zanieczyszczają te produkty odchodami, przez co te tracą przydatność do spożycia. Może to powodować ogromne straty dla rolnika.
Czym zwalczać omacnicę spichrzankę?
Zauważenie omacnicy spichrzanki w przechowywanych produktach wymaga natychmiastowej reakcji. Wszystko po to, aby zmniejszyć straty finansowe. Niestety żywność zainfekowany odchodami, przędzą i martwymi osobnikami nie nadaje się do dalszej obróbki w celach konsumpcyjnych dla człowieka. Redukując straty, można przeznaczyć go do produkcji karmy dla ptaków.
Skuteczne zwalczanie omacnicy spichrzanki to klucz do ograniczenia strat finansowych. W tym celu stosuje się różne metody. Wśród nich jest m.in. wygrzewanie pomieszczeń do temperatury powyżej 50°C oraz wymrażanie ich do temperatury w okolicach -15°C. Ponadto można stosować działanie promieniami podczerwieni i ultrafioletu, a także środki chemiczne. Te jednak należy dobierać w ten sposób, aby z jednej strony były skuteczne w neutralizacji szkodnika, a z drugiej pozostawały bezpieczne dla żywności.
Warto postawić na profilaktykę
Każdy rolnik przechowujący żywność powinien postawić na profilaktykę. W jej ramach rekomenduje się regularne stosowanie dezynsekcji chemicznej w pomieszczeniach, gdzie przechowywane jest ziarno. Taka dezynsekcja wskazana jest również w magazynach i innych miejscach, gdzie gromadzi się artykuły spożywcze. Zadaniem rolnika jest regularne sprawdzanie stanu przechowywanego ziarna, a także reagowanie na niepokojące symptomy. Ponadto można stosować różnego rodzaju pułapki feromonowe, insektycydy i aerozole, a także fumigację. Metodę dobiera się do konkretnej sytuacji. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z branżowym ekspertem.
Bibliografia:
- Chimelewski W., Omacnica spichrzanka – magazynowy szkodnik pyłku i pierzgi, Pszczelarz Polski, 5/1999 (s. 21).
- Stelmaszczyk R., Szkodniki magazynowe – Motyle [Lepidoptera]. Cz.Ia Omacnicowate [Pyralidae], Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Pracowników Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji, 1/2007, s. 15-20