Z pewnością tematyka płodozmianu, choćby powierzchownie, znana jest każdemu rolnikowi. Edukacja na ten temat jest konieczna w kontekście utrzymania wysokiej jakości gleby i podniesienia efektów produkcji rolniczej. Czym jest dokładnie płodozmian oraz jakie ma znaczenie dla prawidłowej uprawy ze szczególnym uwzględnieniem zbóż?
Płodozmian – co to?
Choć wielu osobom płodozmian kojarzy się ze zmianą gatunków uprawianych na danym stanowisku, to jednak znaczenie tej metody jest o wiele szersze. Warto więc pogłębić temat tego, czym jest płodozmian. Według definicji jest to system zagospodarowania ziemi uprawnej, który polega przede wszystkim na zmianowaniu gatunków roślin na danym stanowisku.
W przypadku płodozmianu schemat przygotowuje się w perspektywie kilku lat, dostosowując go bezpośrednio do warunków rolniczo-ekonomicznych gospodarstwa. Poza zmianowaniem ważne jest stosowanie właściwych zabiegów agrotechnicznych. To wciąż najtańszy sposób na poprawę żyzności gleby w produkcji rolniczej. Stosuje się go po to, aby zapewnić każdej roślinie możliwie najlepsze warunki do prawidłowego wzrostu, rozwoju oraz wydania wysokich plonów.
Jakie są rodzaje płodozmianu?
Płodozmian jako metodę zmianowania gatunków i utrzymania wysokiej jakości gleby można stosować w uprawie różnych gatunków. W związku z tym w fachowej nomenklaturze rolniczej wyróżnia się kilka jego rodzajów. Ważne jest, aby dostosować metody bezpośrednio do swoich potrzeb i specyfiki prowadzonych upraw. Podstawowe przykłady płodozmianów w rolnictwie to:
- płodozmiany polowe (zbożowe, okopowe, przemysłowe, buraczane, lniarskie i mieszane);
- płodozmiany intensywne i ekstensywne;
- płodozmiany paszowe (pastewne przypodwórzowe i pastewne przemienne-pastwiskowe);
- płodozmiany specjalne (płodozmiany nasienne, warzywne, przeciwerozyjne, energetyczne, rekultywacyjne).
Płodozmian zbożowy i jego znaczenie
Ogromne znaczenie w kontekście poprawy efektywności produkcji ma płodozmian zbożowy. Ta metoda wpływa na zwiększenie urodzajności gleby i jednocześnie na utrzymanie jej pożądanych właściwości w dłuższej perspektywie. Uzyskuje się to na skutek zwiększenia w glebie stężenia azotu wiązanego biologicznie przez rośliny. Umożliwia im to lepszy wzrost oraz sprawia, że są jeszcze bardziej odporne na działanie chorób i czynników stresowych. To wszystko przekłada się na zwiększenie opłacalności produkcji roślinnej oraz produkcji zwierzęcej w gospodarstwach rolnych.
Płodozmian zbożowy – tabela
Warto zapoznać się z przykładowym płodozmianem zbożowym, który jest rekomendowany przez ekspertów i gwarantuje wysoki poziom plonów. Oczywiście stosowanie wybranego schematu uzależnione jest nie tylko od rodzaju uprawy, ale również od specyfiki danego stanowiska.
Poniższy płodozmian zbożowy w tabeli uwzględnia rekomendowane gatunki roślin uprawiane w modelu rok po roku. Pod uwagę wzięto sześć popularnych w Polsce gatunków uprawnych: pszenicę jarą, rzepak ozimy, jęczmień ozimy, soję, pszenżyto i buraka cukrowego oraz to, jakie gatunki siać po sobie w tym schemacie.
| 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 |
| pszenica jara | rzepak ozimy | jęczmień ozimy | soja | pszenżyto ozime | burak cukrowy |
| jęczmień ozimy | soja | pszenżyto ozime | burak cukrowy | pszenica jara | rzepak ozimy |
| burak cukrowy | pszenica jara | rzepak ozimy | jęczmień ozimy | soja | pszenżyto ozime |
| pszenżyto ozime | burak cukrowy | pszenica jara | rzepak ozimy | jęczmień ozimy | soja |
| soja | pszenżyto ozime | burak cukrowy | pszenica jara | rzepak ozimy | jęczmień ozimy |
| rzepak ozimy | jęczmień ozimy | soja | pszenżyto ozime | burak cukrowy | pszenica jara |
Powyższa tabela płodozmianu dla roślin zbożowych została przygotowana na podstawie wieloletniej praktyki rolniczej oraz danych zbieranych przez godne zaufania ośrodki badawcze. Kolejnym z popularnych gatunków uprawnych w Polsce jest kukurydza. Jaki płodozmian po kukurydzy na kiszonkę zastosować? Tu dobrze sprawdzają się różne rodzaje zbóż ozimych. W przypadku gatunków uprawianych na ziarno, glebę można wykorzystać jako przedplon dla pszenicy ozimej w tzw. wysiewie opóźnionym.
Warto uwzględnić powyższe informacje w swoich planach produkcyjnych. Prawidłowy płodozmian zbóż pomoże w zoptymalizowaniu kosztów prowadzenia gospodarstwa oraz w zwiększeniu jego dochodowości.
Poza zmianowością liczą się zabiegi agrotechniczne
Oczywiście rotacja gatunków uprawianych na danym stanowisku to tylko połowa drogi do sukcesu. Poza tym w płodozmianie bardzo ważne jest staranne przeprowadzanie niezbędnych zabiegów agrotechnicznych w ramach prowadzonej uprawy. Polegają one na wykonywaniu prac polowych oraz stosowaniu różnego rodzaju środków, w tym m.in. nawozów, które poprawiają warunki do rozwoju konkretnych gatunków roślin. Szeroki wybór nawozów ekologicznych i innych środków rekomendowanych przez ekspertów znajduje się w ofercie SCANDAGRA.
Bibliografia:
- Bilski Z., Pikosz M., Zasady układania płodozmianu, Centrum doradztwa rolniczego w Brwinowie – Oddział w Poznaniu, Poznań 2020;
- Harasim A., Kompleksowa ocena płodozmianów z różnym udziałem roślin zbożowych i okopowych, Monografie i rozprawy naukowe, Instytut uprawy, nawożenia i gleboznawstwa, Puławy 2002;
- Kus J., Płodozmian w rolnictwie integrowanym, Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura 1997 (64), s. 135-142.