Pestycydy dla roślin pełnią podobną funkcję, jak leki dla ludzi – skutecznie zwalczają szkodliwe organizmy, które atakują m.in. zboża. Niszczą grzyby, owady i chwasty. Chociaż są nieodłącznym elementem integrowanej ochrony roślin, wiele osób zastanawia się nad tym, jak bardzo są konieczne. Czym są pestycydy? Jak działają? Jakie są ich rodzaje i zastosowanie?
Co to są pestycydy i co je charakteryzuje?
Jęczmień, pszenica ozima, kukurydza… choroby i szkodniki dotykają wielu roślin. Dlatego właśnie powstały produkty przeznaczone do eliminowania niepożądanych organizmów. Należą do nich pestycydy. Co to za substancje? Głównie biologiczne lub chemiczne, które eliminują mikroorganizmy, czynniki chorobotwórcze, chwasty i szkodniki. Dzielą się na syntetyczne i naturalne. Każdy pestycyd ma w składzie substancje aktywne o danym numerze CAS, co ułatwia ich identyfikację.
Podział pestycydów – fungicydy, herbicydy i nie tylko
Pierwsze pestycydy stosowano już w starożytności – należał do nich na przykład rybi tran, a wieki później tytoń. Obecnie jest znacznie więcej środków, w tym chemicznych. Jakie są przykłady pestycydów?
- Herbicydy – chwastobójcze
- Fungicydy – grzybobójcze
- Insektycydy – owadobójcze
- Bakteriocydy – bakteriobójcze
Pestycydy jako skuteczna broń dzielą się również ze względu na sposób działania – są wśród nich systemiczne, żołądkowe i kontaktowe. Różnią się budową chemiczną, a wśród najpopularniejszych znajdują się polichlorowe węglowodory i pochodne fosforanów organicznych.
Co ważne, przeprowadzanie zabiegów z użyciem pestycydów charakteryzuje się różnym stopniem toksyczności. W związku z tym produkty podzielone są na klasy toksyczności – VI są niskotoksyczne, a I bardzo toksyczne. Szkodliwość pestycydów w dużej mierze zależy właśnie od tej skali.
Zabiegi z użyciem pestycydów – kiedy są konieczne?
Pestycydy stosuje się w formie preparatów. Równomiernie pokrywają rośliny, co usprawnia zwalczanie szkodników lub chorób. Zabieg wymaga precyzji, żeby uniknąć nadmiernego zużycia środków chemicznych i ich negatywnego wpływu na środowisko.
W ramach integrowanej ochrony roślin należy ograniczać używanie pestycydów. To tak naprawdę ostateczny środek, kiedy inne metody (agrotechniczne, naturalne i biologiczne) już zawiodły.
Jak stosować pestycydy?
Pestycydy składają się z jednej lub kilku substancji aktywnych (na przykład chizalofop-P-etylowy lub acetamipryd). Zawierają też składniki uzupełniające, w tym nośniki, rozpuszczalniki czy adiuwanty.
Używanie pestycydów reguluje prawo – jeśli chodzi o ich rodzaj, dawki i zalecenia producenta. Na portalu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi znajduje się wyszukiwarka dopuszczalnych w Polsce środków ochrony roślin.
Pestycydy dla roślin uprawowych – przykłady
Wśród popularnych przykładów pestycydów są:
- Fungicydy – Albion 240 EC, Tyberius 250 EW, Bounty 430 SC,
- Herbicydy – Elegant 05 EC, Botiga,
- Insektycydy – Sparrow, Carnadine 200 SL.
Pestycydy różnią się składem chemicznym i specyfiką działania. Dlatego ich użycie wymaga precyzyjnego podejścia, stosowania się do zaleceń producenta i znajomości zasad integrowanej ochrony roślin.
Pestycydy to nie tylko pozytywne działanie
Jeśli pestycydy są stosowane w nadmiarze, a przede wszystkim niezgodnie z zaleceniami producenta, mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi i środowisko. Niewłaściwe stosowanie powoduje:
- zanieczyszczenie wód gruntowych,
- uszczerbek dla różnorodności biologicznej,
- toksyczne działanie na organizmy pożyteczne, takie jak pszczoły.
Dlatego tak ważne jest, żeby rolnicy i hodowcy przestrzegali przepisów prawnych regulujących stosowanie pestycydów oraz zaleceń producenta.
Gdzie można znaleźć informacje o tym, jak używać pestycydów? W Polsce obowiązuje ustawa o środkach ochrony roślin z dnia 8 marca 2013 r. W UE źródłem wiedzy są rozporządzenia, w tym WE 1107/2009 oraz WE 396/2005.
Warto też skorzystać ze wspomnianej wcześniej wyszukiwarki Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dzięki temu uprawa jęczmienia ozimego oraz innych zbóż, warzyw i owoców będzie bezpieczna.
Bibliografia:
- Brzeziński J., Szutowski M. M. (2006): Toksykologia pestycydów, w: Podstawy toksykologii, Piotrowski J. K. (red.), Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa: 538-593.
- https://psor.pl/kiedy-stosowac-pestycydy/ [dostęp online: 10.12.2024 rok]
- https://psor.pl/czym-sa-srodki-ochrony-roslin/ [dostęp online: 10.12.2024]
- https://psor.pl/srodki-ochrony-roslin-regulacje-prawne/ [dostęp online: 10.12.2024]
- https://chemia.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-chemia/41938/files/pestycydy_wyk.pdf [dostęp online: 10.12.2024 rok]