Istnieje przekonanie, że naturalnym krokiem jest zachowanie nasion ze swoich upraw na przyszły rok. Czy jest to najlepsza strategia? Okazuje się, że nie, ponieważ stosowanie własnego materiału siewnego rzepaku negatywnie wpływa na jakość i wysokość plonów. Wyjaśniamy, dlaczego warto zastanowić się dwa razy przed użyciem nasion rzepaku z własnego gospodarstwa i jakie korzyści płyną z wyboru kwalifikowanego materiału siewnego.
Jakie są konsekwencje stosowania własnych ziaren rzepaku?
Zdarza się, że rolnicy chcą zaoszczędzić i wysiewają ze swoich zbiorów rzepak. Ziarno powtórnie użyte jako materiał siewny z własnych zbiorów nie jest najlepszym wyborem. Taka decyzja jest niekorzystna, ponieważ skutkuje niższym plonem i większą podatnością roślin na choroby. Poniżej przedstawiono kilka powodów, dla których nie warto stosować własnych nasion rzepaku, a lepiej wybierać materiał kwalifikowany.
Zanieczyszczenia nasionami chwastów
Rolnicy nie mają całkowitej kontroli nad jakością swoich nasion rzepaku. Często są one zanieczyszczone nasionami chwastów, które wyglądem i masą przypominają rzepak. Wśród niebezpiecznych gatunków są na przykład rzodkiew świrzepa i gorczyca polna. Trudno jest się ich pozbyć – w tym celu trzeba stosować specjalistyczne, drogie środki herbicydowe, które i tak nie dają 100% skuteczności.
Porażenie chorobami
Sucha zgnilizna kapustnych potrafi pozostać na rzepaku i nasionach przez długi czas. Dlatego własny materiał siewny może być porażony chorobami. W efekcie tego straty w plonie mogą wynieść nawet 60%.
Niewłaściwe proporcje
Rolnicy siejąc własne nasiona rzepaku, uwzględniają ich masę, a nie liczbę. W ten sposób powstaje zbyt duże zagęszczenie roślin i nie mają one miejsca do rozwoju. Przekłada się to na słabszą kondycję rzepaku i na niższe plony, a w konsekwencji na straty finansowe.
Własne nasiona rzepaku a efekt heterozji – co oznacza?
Efekt heterozji (wybujałości mieszańców) polega na tym, że potomstwo uzyskane z krzyżowania dwóch różnych odmian rzepaku wykazuje lepsze cechy niż którekolwiek z rodziców. W przypadku rzepaku, ten efekt jest szeroko wykorzystywany w produkcji, aby uzyskać odmiany o lepszej odporności na choroby, szkodniki i zmienne warunki środowiskowe.
Dzięki heterozji możliwe jest uzyskanie wyższego plonowania nawet o 20-30% w porównaniu do odmian tradycyjnych. Jednak używanie nasion zebranych z hybryd w kolejnych sezonach nie jest zalecane, ponieważ następne pokolenia nie zachowują tych samych korzystnych cech i są coraz słabsze. W praktyce oznacza to, że plony z własnego materiału siewnego będą znacznie niższe, a jakość roślin gorsza.
W pokoleniu F1 wszystkie rośliny są genetycznie jednorodne, więc mają takie same cechy. Jednak w kolejnych pokoleniach (F2 i dalszych) dochodzi do rozszczepienia cech, co prowadzi do dużej zmienności genetycznej. Oznacza to, że potomstwo nie zachowuje korzystnych cech, które miało pokolenie F1.
Własny materiał siewny jest gorszy jakościowo, podatniejszy na choroby i daje zdecydowanie mniej plonów. W efekcie tego prowadzi do strat finansowych, więc oszczędzanie na kwalifikowanych nasionach jest nieopłacalne.
Dlaczego warto stosować kwalifikowany materiał siewny rzepaku?
Stosowanie dobrej jakości materiału siewnego sprawia, że uprawa rzepaku ozimego jest mniej problematyczna. Rolnik ma pewność, że nasiona są czyste, pozbawione chwastów i wolne od chorób grzybowych. Rośliny rosną zdrowo, a plony i są zdecydowanie wyższe, co pozytywnie wpływa na zwrot z inwestycji. Przeprowadzone badania w woj. wielkopolskim, pomorskim i lubelskim, potwierdziły, że rzepak z nasion kwalifikowanych dał o 20% wyższy plon niż z nasion własnego rozmnożenia.
Fot. Kwalifikowany materiał siewny gwarantuje zdrowy, stabilny i wysoki plon.
Kwalifikowany materiał siewny jest poddany rygorystycznym testom, więc rolnicy mają pewność, że kupują produkt najwyższej jakości. Nasiona rzepaku do siewu z zaufanych i renomowanych hodowli spełniają przepisy prawne zgodne z Rozporządzeniem MRiRW z 1 lutego 2007 r. Muszą mieć czystość odmianową 99,7% i zdolność kiełkowania przynajmniej 85%. Materiał z dobrego źródła jest lepiej przystosowany do zmiennych warunków klimatycznych. Wydaje stabilne plony nawet w trudnych warunkach pogodowych, podczas suszy czy nadmiernych opadów.
Hodowle oferują mieszańcowe odmiany rzepaku. Dzięki uzyskaniu efektu heterozji takie nasiona są zdrowsze i mają wyższy potencjał plonowania. Zakupiony materiał siewny ma większą odporność na niekorzystne warunki pogodowe i choroby, co przekłada się na uzyskanie wysokiego plonu. To wszystko sprawia, że nie warto stosować własnych nasion rzepaku, tylko zdecydować się na sprawdzone nasiona z bezpiecznego źródła.
BIBLIOGRAFIA:
- Wałkowski T, Znaczenie kwalifikowanego materiału siewnego w technologii produkcji rzepaku, ROŚLINY OLEISTE, 2021 r.
- Bartkowiak-Broda I., Wałkowski T., Popławska W., Ogrodowczyk M., Liersch A. 1998. Wpływ samosiewów i dzikich form rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops, XXIX.
- Wałkowski T., Korbas M. 2000. Odmiany rzepaku ozimego i ochrona przed chorobami grzybowymi. Zalecenia na sezon wegetacyjny 2000/2001, Poznań.
- https://akademiarzepaku.pl/ile-mozesz-zyskac-stosujac-material-kwalifikowany/ [dostęp: 22.07.2024]
- https://www.agropolska.pl/uprawa/rosliny-oleiste/nie-siac-rzepaku-po-rzepaku,122.html [dostęp: 22.07.2024]
- https://www.e-pole.pl/publikacje/uprawy/co-musisz-wiedziec-o-siewie-rzepaku [dostęp: 22.07.2024]