Żarłoczny gnatarz rzepakowiec może zniszczyć całą uprawę zaledwie w kilka dni. Najbardziej niebezpieczne są larwy tego gatunku, które w największym stopniu zagrażają uprawie. Chociaż zagraża głównie rzepakowi, bytuje też w innych roślinach kapustowatych m.in. i gorczycy. Co gorsza, larwy nie atakują tylko jeden raz. Wyjaśniamy, w jaki sposób zwalczyć gnatarza rzepakowca, żeby najskuteczniej chronić swoje plantacje.
Gnatarz rzepakowiec – duża szkodliwość larw
Pomarańczowy korpus, czarna głowa i przezroczyste skrzydła o długości do 15 mm – to charakterystyczne cechy gnatarza rzepakowca. Ta muchówka należy do rodziny pilarzowatych. Ma niewielkie rozmiary, zazwyczaj nie przekracza 8 mm.
Gnatarz rzepakowiec składa kremowe jaja, które kształtem przypominają fasolkę. Wylęgają się z nich szarozielone larwy. Z czasem ciemnieją, a na ich ciele pojawiają się jaśniejsze paski. Larwy mają liczne odnóża, dzięki którym przyczepiają się do roślin. To właśnie żerujące pasożyty w stadium larwalnym wyrządzają największe szkody.
Kiedy atakuje gnatarz rzepakowiec?
Larwy gnatarza rzepakowca zaczynają żerować tuż po wschodach roślin uprawnych. Najmłodsze osobniki upodobały sobie spodnią część liści rzepaku. Starsze żywią się na górnej stronie liści. Żerowanie trwa 3-4 tygodni, po czym larwy schodzą na ziemię, żeby się przepoczwarzyć.
Pierwszy atak larw następuje w maju, a drugi, jeszcze szkodliwszy, późnym latem. Susza i wysokie temperatury sprzyjają intensywnemu żerowaniu. Gnatarz rzepakowiec najczęściej bytuje w rzepaku, ale atakuje również warzywa z rodziny kapustowatych, gorczycę i chwasty. Podobnie jak wiele szkodników zbóż, gnatarz wyrządza rozległe szkody na całej plantacji.
Gnatarz rzepakowiec – próg szkodliwości
Chemiczne zwalczanie gnatarza rzepakowca jest konieczne, kiedy liczba larw przekracza określone progi szkodliwości. Rolnicy powinni regularnie monitorować pole. Trzeba sprawdzić 25 roślin w różnych miejscach, a na większych plantacjach 100-150 roślin. Zabieg insektycydowy przeciwko gnatarzowi rzepakowcowi jest konieczny, gdy zaobserwuje się średnio:
- 1 larwę na roślinę w drugim pokoleniu (na rzepaku ozimym),
- lub 4 larwy na roślinę w pierwszym pokoleniu (na początku czerwca).
Przekroczenie powyższego progu szkodliwości dla gnatarza rzepakowca oznacza, że szkodnik może spowodować poważne straty i należy podjąć działania zwalczające owada.
Jakie szkody powoduje gnatarz rzepakowiec?
Larwy gnatarza rzepakowca najpierw żywią się spodnią częścią liści rzepakowych. Wygryzają nieregularne dziury. Z czasem, gdy dojrzewają, przenoszą się na górną stronę liści, gdzie zjadają tkankę aż do samego ogonka. Larwy atakują również liście na pędach kwiatostanowych, ale nie uszkadzają łuszczyn.
Żerowanie tych szkodników prowadzi do zahamowania wzrostu roślin, większej podatności na choroby i grzyby, a w efekcie tego do zmniejszenia plonów. Niestety, ale gnatarz jest nadzwyczaj ruchliwy, dlatego sprawnie zmienia miejsce i przenosi się na plantacje.
Płodozmian i zaprawianie nasion jako profilaktyka przeciw gnatarzowi
W jaki sposób można zapobiegać atakom gnatarza rzepakowca? Wśród najskuteczniejszych działań zapobiegawczych są:
- oddzielanie upraw rzepaku od innych roślin kapustowatych,
- płodozmian,
- eliminacja samosiewów i chwastów,
- zaprawianie nasion specjalistycznymi preparatami.
Powyższe działania pozytywnie wpływają na jakość plonu i ograniczają ryzyko wystąpienia chorób.
Gnatarz rzepakowiec – oprysk to skuteczna metoda walki
Do zwalczania gnatarza rzepakowca stosuje się insektycydy, takie jak Carnadine 200 SL. Warto zwrócić uwagę na preparaty z grupy pyretroidów i te, które mają w składzie:
- acetamipryd,
- lambda-cyhalotrynę,
- deltametrynę.
Jeżeli zabieg ma być skuteczny, rolnik powinien stosować środki zgodnie z zaleceniami producenta. Ze względu na intensywne żerowanie larw gnatarza rzepakowca, konieczne jest użycie insektycydu o szybkim działaniu, który działa głównie kontaktowo.
BIBLIOGRAFIA:
- B. Wielkopolan, A. Bandyk, K. Roik, M. Jakubowska, A.Tratwal, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Poznaniu, Monitorowanie i prognozowanie chorób i szkodników w uprawie rzepaku, Poznań, 2015 r.
- J. Boczek, Nauka o szkodnikach roślin uprawnych, Wydawnictwa SGGW, Warszawa, 1998 r.
- Praca zbiorowa. Integrowana produkcja rzepaku ozimego i jarego (red. M. Mrówczyń-ki, S. Pruszyński), Inst. Ochr. Roślin – PIB, Poznań, 2018 r.
- https://www.wrp.pl/czarna-gasienica-zjada-rzepak-to-gnatarz-rzepakowiec-sprawdz-jak-go-zwalczyc/ [dostęp: 05.08.2024].