Rolnicy w Polsce poszukują rozwiązań, które zwiększają opłacalność produkcji i prowadzenia gospodarstwa rolnego. Jednym z nich jest stosowanie nowych odmian zbóż i lepszej jakości materiału siewnego. Przekłada się to na zwiększone zainteresowanie żytem hybrydowym, które ma duży potencjał plonowania, a młyny chętnie kupują je od rolników. Czym jest żyto mieszańcowe i na czym polega jego uprawa?
Czym jest żyto hybrydowe?
Żyto hybrydowe (inaczej mieszańcowe) to zboże, które w Polsce zyskuje na popularności dopiero w ostatnich latach. Jego nasiona uzyskiwane są w kontrolowanych warunkach w tzw. hodowli heterozyjnej. Polega ona na tym, że w kolejnych pokoleniach rośliny są samozapylane, co prowadzi do poprawy parametrów pozyskiwanego materiału siewnego.
Żyto mieszańcowe wyróżnia się łatwiejszą uprawą i odpornością od odmian populacyjnych. Ma również dobrze rozbudowany system korzeniowy i jest odporne na suszę, dzięki czemu zboże to ma mniejsze wymagania uprawowe. To wszystko sprawia, że obecnie na Listach Odmian Zalecanych do uprawy żyta ozimego już ponad połowa to odmiany mieszańcowe.
Różnice w uprawie żyta hybrydowego a populacyjnego
Technologia uprawy żyta hybrydowego jest zbliżona do żyta populacyjnego. Ze względu na to, że potencjał plonowania odmiany mieszańcowej jest o około 30% wyższy, to wymaga ona bardziej zaawansowanych prac agrotechnicznych związanych z nawożeniem. Ponadto rekomenduje się jednokrotne lub dwukrotne skracanie źdźbeł hybryd, aby zapewnić im prawidłowe tempo wzrostu i optymalne plony. Nawożenie żyta hybrydowego prowadzi się z wykorzystaniem dedykowanych preparatów.
Dobre stanowisko pod żyto hybrydowe
Dużym atutem odmian mieszańcowych żyta jest to, że są one dobrze przygotowane do wzrostu na słabszych glebach. Mniejsze wymagania w tym zakresie sprawiają, że tego typu materiał gwarantuje większą wydajność na gorszych stanowiskach niż odmiany populacyjne żyta lub inne popularne w Polsce zboża. Optymalny wskaźnik pH gleby pod hybrydy to 4,5-6,5. Oznacza to, że siew tego zboża może następować również na glebach lekkich i ubogich w składniki odżywcze. Dzięki temu rolnicy mogą zapewnić sobie lepsze plony nawet na słabszych glebach, co wpływa na opłacalność prowadzenia gospodarstwa rolnego.
Siew żyta hybrydowego w Polsce
Odpowiedni termin siewu wpływa bezpośrednio na efektywność prowadzonej uprawy żyta hybrydowego. Ze względu na najlepszą jakość krzewienia tego zboża jesienią, jego wysiew powinien rozpoczynać się około 5 września. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie właściwej fazy pełnego krzewienia BBCH 25. W Polsce siew tego zboża wykonuje się do końca września. Zbyt wczesne lub zbyt późne wysiewy mogą skutkować wyraźnym pogorszeniem jakości i ilości plonów. Istotne jest, aby zapewnić zbożu około 45-55 dni wegetacji w okresie jesiennym.
Nasiona żyta hybrydowego sieje się na głębokość 2-3 centymetrów. Jeżeli jednak warunki atmosferyczne są niesprzyjające i utrzymuje się wysoka wilgotność, to głębokość można zwiększyć do 4-5 centymetrów. Ponadto po wysiewie warto zwałować podłoże. W zależności od odmiany, na m2 pola dostarcza się od 150 do 240 nasion. Daje to około 55-88 kilogramów materiału siewnego na hektar.
Nawożenie żyta hybrydowego
Nie należy zapominać o prawidłowym nawożeniu żyta hybrydowego. Standardowym działaniem jest stosowanie nawożenia azotowego. Przyjmuje się, że przy oczekiwanych zbiorach na poziomie około 8 ton z ha, żyto potrzebuje około 160 kg N/ha. Warto uwzględnić to w swoich kalkulacjach uprawy żyta hybrydowego i jej opłacalności. Od jakości zastosowanych nawozów oraz prawidłowego przeprowadzenia prac agrotechnicznych zależy wysokość plonowania.
Zbiór żyta hybrydowego i orientacyjna ilość plonu z hektara
Zbiór żyta następuje z reguły późnym latem. To wtedy rośliny znajdują się na odpowiednim etapie rozwoju, który gwarantuje wysoką jakość i ilość zbiorów. Ostateczny termin uwarunkowany jest m.in. warunkami atmosferycznymi i ilością opadów w tygodniach poprzedzających żniwa. Co do zasady data ta jest podobna zarówno dla odmian hybrydowych, jak i populacyjnych.
Standardowo żyto hybrydowe plonuje lepiej od populacyjnego. Jest to związane z tym, że przy odmianach mieszańcowych występuje tzw. zjawisko heterozji (wybujałość mieszańców). Ponadto kłos jest bardziej produktywny, ponieważ zawiera w sobie więcej ziaren niż w życie liniowym. Na ilość i jakość plonów korzystnie wpływają również wysoka masa nasion oraz dobry potencjał krzewienia odmian mieszańcowych. Wysokość plonu jest zależna od wybranej odmiany, klasy gleby, agrotechniki i warunków pogodowych, zwłaszcza ilości opadów. W sprzyjających warunkach plon może być wyższy niż 8 t z ha.
Żyto hybrydowe a odporność na szkodniki i choroby
Z roku na rok poprawia się jakość materiału siewnego odmian hybrydowych. Wpływa to bezpośrednio na ich odporność na szkodniki i choroby. Dotyczy to m.in. takich zagrożeń dla żyta jak:
- rdza brunatna,
- sporysz,
- rdza źdźbłowa,
- rynchosporioza,
- pleśń śniegowa.
Aby zapewnić sobie bardzo dobre wyniki produkcyjne i zmniejszyć ryzyko strat w uprawie, warto przeprowadzać zabiegi agrotechniczne w ramach ochrony roślin. W zależności od potrzeb rekomendowane jest przeprowadzenie jednego lub dwóch zabiegów fungicydowych, które zabezpieczą rośliny przed różnego rodzaju szkodnikami i chorobami. W celu ochrony przed chwastami stosuje się zabiegi herbicydowe.
Polecane odmiany żyta hybrydowego
Warto sięgać po rekomendowane odmiany żyta hybrydowego i wysokiej jakości materiał siewny ze sprawdzonego źródła. U zaufanych producentów można uzyskać najlepsze odmiany mieszańcowe, które charakteryzują się wysokim plonem oraz odpornością. Wybór odpowiedniej odmiany gwarantuje opłacalność uprawy. Do rekomendowanych przez ekspertów odmian należą przede wszystkim SU Jelling, SU Arvid i SU Baresi.
Fot. Potencjał plonowania rekomendowanych odmian żyta hybrydowego SU BARESI i SU ARVID.
Bibliografia:
- Biernacki J., Żyto hybrydowe na topie, Top Agrar Polska 2012, 08, s. 72-77
- Waligóra R., Żyto hybrydowe na piaskach, Agrotechnika. Poradnik rolnika 2015, 01, s. 32-33.
- Zarajewska-Tega D., Żyto hybrydowe, Wieść Mazowiecka. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie 2010, 09, s. 15