Kiszonka z kukurydzy to jedna z najwartościowszych pasz objętościowych dla zwierząt hodowlanych. Jest bogata w skrobię, dzięki czemu dostarcza bydłu energii niezbędnej do produkcji mleka. Dzięki procesowi fermentacji kiszonka staje się łatwo przyswajalna, co oznacza lepsze wykorzystanie składników odżywczych przez zwierzęta. W tym artykule opisujemy, jak przygotować wysokojakościową kiszonkę.
Jak powstaje dobra kiszonka z kukurydzy?
Kiszonka to pasza dla przeżuwaczy, najczęściej dla krów mlecznych i opasów, która powstaje przez fermentację roślin. Dobrze przygotowana jest bogata w składniki odżywcze oraz jest źródłem energii dla zwierząt.
Proces kiszenia kukurydzy przebiega beztlenowo za sprawą fermentacji bakterii kwasu mlekowego. Jeśli rolnik chce uzyskać wysokiej jakości kiszonkę, musi stworzyć jak najlepsze warunki do przebiegu procesu fermentacji. Sprzyjają temu:
- równomierne rozdrobnienie i zgniecenie ziarna,
- wysoka zawartość cukru,
- odpowiednia wilgotność,
- szczelne okrycie silosu,
- czystość materiału.
Najwartościowszą częścią rośliny do kiszenia jest kolba, ponieważ ma niewielką ilość włókna, a dużą zawartość węglowodanów. W efekcie dostarcza ponad 60% więcej wartości energetycznej niż części zielone. Dlatego nie należy się spieszyć ze zbiorem kukurydzy na kiszenie, ponieważ późniejszy zbiór pozwoli zwiększyć zawartość kolb w suchej masie. Kiszonka wówczas stanie się bardziej wartościowa dla zwierząt.
Fot. Kiszonka to główna pasza objętościowa dla bydła mlecznego i opasowego.
Kiedy zbierać kukurydzę na kiszonkę?
Optymalny czas na zbieranie kukurydzy jest na przełomie sierpnia i września. Kalendarz nie jest jednak najważniejszym wyznacznikiem zbiorów. Termin zbioru powinien przypadać na wystąpienie fazy woskowej lub woskowo-szklistej. Stwierdza się to po obserwacji linii mlecznej na ziarnie – gdy jest w 1/3 odległości od podstawy, można zdecydować się na zbiór. Warto też pamiętać, że idealna wilgotność roślin powinna wynosić 30-35%. Warunkuje ona właściwą zawartość cennej skrobi i wody, co ułatwia ubicie zielonki w silosie.
Jak przebiega produkcja kiszonki z kukurydzy?
Po zbiorach można przystąpić do kiszenia. Jakie są poszczególne etapy?
- Koszenie – kukurydzę należy dokładnie skosić, rozdrobnić (blisko wartości około 6 mm) i przetrącić ziarna.
- Ubijanie – po rozdrobnieniu kukurydzę transportuje się do silosu lub na pryzmę. Kolejny krok obejmuje staranne ubicie, minimalizujące dostęp powietrza do masy i sprzyjające powstawaniu bakterii kwasu mlekowego. Do ubijania warto wykorzystać ciężkie ciągniki. Po dostarczeniu ostatniej partii ubijanie kontynuuje się jeszcze przez około godzinę.
- Okrycie – pryzma musi być wyrównana, żeby zapobiec uszkodzeniom folii. Najpierw używa się cienkiej folii przezroczystej, zapobiegającej parowaniu. Następnie stosuje się folię czarno-białą, z białą stroną na zewnątrz, żeby zapobiec nagrzewaniu się kukurydzy. Na koniec pryzma jest przykrywana siatką ochronną lub ziemią. Stanowi to ochronę przed zwierzętami i uszkodzeniami.
- Kiszenie – odpowiednie zabezpieczenie umożliwia przebieg procesu fermentacji przez miesiące, a nawet lata.
Kiszonka z kukurydzy – parametry
Czym charakteryzuje się najwartościowsza kiszonka? Lekko kwaskowym, chlebowym zapachem, ale wolnym od ostrej woni. Kolorem i konsystencją powinna przypominać wyjściowy materiał, pozbawiony śladów pleśni. Dobrej jakości kiszonka spełnia określone parametry w suchej masie 30-35%:
- ma przynajmniej 30% skrobi,
- zawiera maksimum 20% włókna surowego,
- ma maksymalnie 25% ADF i 45% NDF,
- zawartość energii wynosi minimum 6,5 MJ NEL lub 0,9 JPM w 1 kg suchej masy.
Jaka jest najlepsza odmiana kukurydzy na kiszonkę?
Dobry materiał pozwala uzyskać kiszonkę o wysokiej jakości, bogatą w składniki odżywcze. Jaka jest najlepsza odmiana kukurydzy na kiszonkę? Taka o wysokiej zawartości suchej masy, bogata w skrobię i o niewielkiej ilość włókna surowego. Dobrym wyborem będą odmiany o średniej i późnej dojrzałości.
Najlepsze odmiany do uprawy kukurydzy na kiszonkę to między innymi:
- ES Physiker,
- RUCA,
- SY Silverbull
- SY Altess
- Maxoleta
- LG 31.238
- LG 31.270
Fot. Odmiany kiszonkowe dostępne w ofercie SCANDAGRA Polska.
Kiszonka z kukurydzy w balotach – co warto wiedzieć?
Chociaż większą popularnością w Polsce cieszy się kiszenie kukurydzy w silosach, to baloty umożliwiają przewożenie jej na dalsze odległości. Kiszonka z kukurydzy w balotach to pomysł Austriaków, którzy wywozili paszę do gospodarstw położonych wysoko w Alpach. Ten system ma wiele zalet – zapewnia wygodny transport, składowanie i dawkowanie.
Co ciekawe, zgodnie z badaniami CRV Cattle Improvement w Holandii zanotowano wzrost produkcji mleka u krów właśnie po podaniu kiszonki z beli, a nie z silosów. Powodem jest między innymi rzetelny proces prasowania, który usuwa cały tlen z beli.
Kiszonka z kukurydzy – cena za tonę
Ile kosztuje tona kiszonki z kukurydzy? Na popularnych portalach ogłoszeniowych znajduje się wiele ogłoszeń, co daje duży wybór. Ceny są podane zazwyczaj za tonę skoszonej biomasy w pryzmach, która kosztuje średnio ponad 100 zł. Bela o masie do tony kosztuje 250-400 zł za sztukę.
Ceny kukurydzy są wyższe w regionach z dużą produkcją mleczną. Wszystko zależy jednak od danego roku, bo czasami kwoty kiszonki w pryzmach biją rekordy jak w 2024 roku i osiągają nawet 200 zł za tonę.
Wielu rolników zadaje sobie też pytanie: jak plonują odmiany kiszonkowe i ile ton z ha kukurydzy wyjdzie w sam raz na kiszonkę ? Ta wartość zależy głównie od parametrów konkretnej odmiany rośliny i warunków środowiskowych. W 2023 roku rekordowy plon wynosił 19,40 t/ha.
BIBLIOGRAFIA:
- Doroszewski P., Jak wykonać dobrą kiszonkę z kukurydzy? Bydło. 2012.
- Gach S., Kowalski P., Technologiczne i techniczne aspekty zbioru roślin kukurydzy na kiszonkę. Postępy Nauk Rolniczych. 2010.
- Jurga R., Poradnik Młynarza. Prawie wszystko o przetwórstwie ziarna kukurydzy. Przegląd Zbożowo-Młynarski. 2011.
- https://www.wrp.pl/kiszonka-z-kukurydzy-sianokiszonka-siano-i-sloma-rekordowo-drogie-jakie-ceny/ [dostęp: 23. 07. 2024]