Jakość wysiewanych nasion stanowi kluczowy czynnik determinujący efektywność uprawy pszenicy ozimej. Choć istotny jest dobór odpowiedniej odmiany, termin siewu oraz strategia nawożenia, to właśnie jakość nasion ma fundamentalny wpływ na osiągnięcie wysokich i stabilnych plonów. Co ciekawe, istnieje również możliwość uzyskania dopłaty do materiału siewnego.
Kryteria oceny jakości materiału siewnego
Materiał siewny wysokiej jakości powinien charakteryzować się następującymi parametrami:
- Wysoka zdolność kiełkowania (≥ 85%): Parametr ten bezpośrednio przekłada się na gęstość obsady i wyrównanie łanu.
- Energia wschodów: Szybkie i energiczne wschody zapewniają konkurencyjność roślin w stosunku do chwastów oraz zwiększają odporność na stres abiotyczny.
- Integralność mechaniczną: Nasiona pozbawione uszkodzeń mechanicznych wykazują wyższą zdolność do kiełkowania i redukują ryzyko infekcji patogenami.
- Status fitosanitarny: Materiał siewny powinien być wolny od patogenów grzybowych, w szczególności Fusarium spp.oraz Septoria tritici, które mogą prowadzić do strat w obsadzie i obniżenia jakości plonu.
Kwantyfikacja wpływu jakości nasion na plonowanie
Analizy porównawcze plonowania pszenicy ozimej w zależności od kategorii materiału siewnego wskazują na istotne różnice w efektywności uprawy.
| Rodzaj materiału siewnego | Średnia zdolność kiełkowania (%) | Średni plon (t/ha) |
| Nasiona certyfikowane | 90-98 | 7,0-8,5 |
| Nasiona kwalifikowane | 85-90 | 6,5-7,5 |
| Nasiona niecertyfikowane | 60-80 | 4,0-6,0 |
| Nasiona własne (zebrane) | 50-70 | 3,0-5,0 |
Prezentowane dane mają charakter orientacyjny i podlegają fluktuacjom w zależności od specyfiki regionalnej, warunków meteorologicznych oraz zastosowanej agrotechniki.
Wykorzystanie certyfikowanego materiału siewnego może skutkować wzrostem plonu o 30-50% w porównaniu do nasion o niskiej jakości. Ponadto, wyższa jakość nasion przekłada się na większą jednolitość łanu, a to zwiększa jego odporność na niekorzystne warunki środowiskowe. Dzięki temu uprawa pszenicy ozimej staje się bardziej efektywna i mniej podatna na straty.
Kwalifikowany materiał siewny, poddawany rygorystycznej kontroli jakości, stanowi gwarancję inwestycji w surowiec o wysokiej wartości użytkowej. Istotnym aspektem jest również kalibracja nasion, zapewniająca równomierne wschody i optymalny rozwój roślin, co ogranicza presję chwastów oraz poprawia efektywność wykorzystania zasobów.
Konsekwencje ekonomiczne stosowania nasion o niskiej jakości
Redukcja kosztów poprzez siew nasion o niepewnej jakości może prowadzić do znaczących strat ekonomicznych. Niska zdolność kiełkowania może skutkować koniecznością powtórnego siewu, generując dodatkowe nakłady. Nierównomierność wschodów utrudnia zbiór oraz zwiększa straty plonu.
Optymalne parametry jakościowe materiału siewnego
W celu osiągnięcia maksymalnego potencjału plonotwórczego, zaleca się stosowanie materiału siewnego o następujących parametrach:
| Parametr | Wartość minimalna |
| Zdolność kiełkowania | > 85% |
| Energia wschodów | > 80% |
| Zanieczyszczenia mechaniczne | < 2% |
| Wilgotność nasion | 12-14% |
| Obecność patogenów | Brak |
Dopłaty do kwalifikowanego materiału siewnego w ramach ekoschematu
Nowy ekoschemat, wprowadzany od 2025 roku, stanowi istotne wsparcie dla rolników, którzy decydują się na stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego. Celem programu jest promowanie wysokiej jakości upraw, zwiększenie efektywności plonowania oraz poprawa konkurencyjności polskich gospodarstw rolnych.
Kto może skorzystać? Dopłaty skierowane są do rolników prowadzących uprawę pszenicy ozimej (i innych zbóż) na gruntach ornych, którzy zakupią kwalifikowany materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany.
Na jakie rośliny przysługuje dopłata?
Program obejmuje szeroki zakres gatunków roślin uprawnych, w tym:
- zboża (pszenica ozima, pszenica jara, jęczmień, żyto, owies, pszenżyto),
- rośliny strączkowe (groch, bobik, łubin, soja),
- ziemniaki.
Aby otrzymać dopłatę, materiał siewny musi spełniać normy jakościowe określone w przepisach dotyczących certyfikacji nasion. Należy posiadać dokument potwierdzający zakup kwalifikowanego materiału siewnego (np. fakturę VAT).
Ile wynoszą dopłaty do materiału siewnego i jakie warunki trzeba spełnić?
Stawki dopłat są zróżnicowane w zależności od gatunku rośliny i wynoszą:
- 26,74 EUR/ha dla zbóż i ich mieszanek.
- 43,37 EUR/ha dla roślin strączkowych.
- 112,13 EUR/ha dla ziemniaków.
Stawki są podane w euro, co oznacza, że ich wartość w złotówkach będzie zależała od aktualnego kursu walut.
Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, wsparcie do materiału siewnego w ramach ekoschematów jest powiązane z realizacją innych praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska. Oznacza to, że rolnik, który ubiega się o dopłatę do nasion, powinien dodatkowo zastosować np. międzyplon ścierniskowy lub ozimy.
Płatności nie będą przyznawane do upraw przeznaczonych na przedplon lub poplon.
Gdzie i kiedy złożyć wniosek o wsparcie w ramach ekoschematu?
Nabór wniosków o dopłatę rozpoczął się 15 marca 2025 r. Wnioski należy składać do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) w formie elektronicznej, za pośrednictwem systemu eWniosekPlus. Do wniosku należy dołączyć kopię faktury VAT potwierdzającej zakup kwalifikowanego materiału siewnego oraz inne dokumenty, które mogą być wymagane przez ARiMR.
Natalia Gołębiowska
Product Manager Działu Nasion