Międzyplon ozimy należy do roślin wysiewanych między dwoma polami głównymi. Popularne międzyplony ozime to rośliny oleiste, pastewne i bobowate. Pomagają one w utrzymaniu żyzności gleby i mogą być stosowane jako pasza. Co trzeba wiedzieć o międzyplonie ozimym?
Co wyróżnia międzyplon ozimy?
Najczęstszy podział międzyplonów obejmuje:
- międzyplony ścierniskowe – stosowane po zbiorach głównego plonu, zazwyczaj w sierpniu,
- wysiewki międzyplonowe – wysiewane razem z głównym plonem lub w trakcie jego wegetacji,
- międzyplony ozime – mieszanka roślin wysiewana z reguły jesienią,
Przewaga międzyplonu ozimego tkwi w tym, że dobrze nadaje się do uzupełnienia paszowej bazy. Obecnie ma też duże znaczenie ze względu na nowe unijne przepisy, program rolnośrodowiskowy oraz wymogi zazielenienia.
Korzyści płynące ze stosowania międzyplonu ozimego to:
- utrzymanie żyznej gleby,
- mniejsza presja chwastów,
- zapobieganie erozji gleby,
- zapewnienie bioróżnorodności,
- poprawienie plonów,
- źródło cennych składników pokarmowych,
- uzupełnienie bazy paszowej.
Międzyplony są odpowiedzią na monotonną monokulturę. Poprawiają stan fizyczny gleby, a jednocześnie uwalniają składniki mineralne niedostępne dla większości upraw. Międzyplony ograniczają choroby w uprawach głównych. Gleba jest chroniona przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych oraz staje się bogatsza w materię organiczną. Międzyplony spełniają wymogi związane z zazielenieniem terenów uprawnych oraz działaniami prośrodowiskowymi i klimatycznymi.
Przykłady międzyplonu ozimego – jakie gatunki wybrać?
Jakie rośliny nadają się na międzyplon ozimy? Wśród najpopularniejszych są żyto ozime i pszenica ozima. Sprawdzą się też wyka kosmata, rzepak, rzepik ozimy, koniczyna krwistoczerwona. Z traw warto zwrócić uwagę na gatunki życicy oraz rajgras wyniosły.
Międzyplon ozimy można podzielić na:
- rośliny wczesne – rzepik, rzepak i żyto;
- rośliny średniowczesne – żyto na kiszonkę i wyka z żytem, idealne na zieloną paszę;
- rośliny późne – wyka z pszenicą i trawiaste mieszanki.
Jeśli rolnik chce otrzymać dotacje do międzyplonu ozimego, to międzyplon musi składać się z przynajmniej dwóch różnych gatunków roślin, wybieranych spośród zbóż, roślin oleistych, pastewnych, bobowatych drobnonasiennych, bobowatych grubonasiennych oraz miododajnych. Nie wolno jednak tworzyć mieszanek składających się tylko ze zbóż. Poza tym założenia Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej jasno precyzują, że nie należy stosować preparatów ochrony roślin przez ich cały czas utrzymania.
Fot. Jednym z najpopularniejszych gatunków wykorzystywanych na międzyplon jest żyto ozime.
Kiedy wysiewa się międzyplon ozimy?
Ozimy międzyplon wysiewa się od 1 lipca do 1 października. Jego zbiór jest możliwy po 15 lutym w następnym roku. Terminy wysiewu międzyplonu ozimego zostały jasno sprecyzowane w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR 2023-2027). Według rozporządzenia w sprawie ekoschematów rolnik może wysiać międzyplon po 1 października, wiąże się to jednak ze zmniejszeniem płatności.
Jakie są wymagania środowiskowe do wysiewu międzyplonu ozimego?
Jakie cechy powinien mieć gatunek roślin do uprawy międzyplonu ozimego? Przede wszystkim musi być niewrażliwy na niskie temperatury. Tę cechę mają zwłaszcza rzepik i żyto ozime, dlatego tak często są wybierane jako międzyplon. Najniższą zimoodporność ma wyka kosmata. Z tego względu rolnicy często decydują się na zróżnicowane mieszanki na przykład żyta z wyką. W ten sposób zwiększają szansę na udany wysiew i wzrost międzyplonu ozimego.
Jak nawozi się międzyplony ozime i wsiewki śródplonowe?
Nawożenie przebiega głównie jesienią. Rolnicy stosują nawozy fosforowe, azotowe oraz potasowe. Nawożenie międzyplonów ozimych w okresie jesiennym ma istotne znaczenie, ponieważ przekłada się na prawidłowy i zdrowy rozwój roślin przed zimą. W efekcie są lepiej przygotowane do wiosennej wegetacji.
Zdarza się, że rolnicy decydują się na nawożenie obornikiem, najczęściej, kiedy we wtórnym plonie są brukiew, ziemniaki, kapusta i kukurydza. Wówczas należy odpowiednio dopasować dawkę nawozów mineralnych.
Międzyplon ozimy a dopłaty – co trzeba wiedzieć?
Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-27 zakłada kilka miliardów dopłat na ekoschematy. Państwo wspiera rolnicze działania nastawione na dbałość o środowisko, dobrostan zwierząt i klimat. W ramach planu rolnicy otrzymują dopłaty do międzyplonów ozimych i wysiewek śródplonowych, które są zgodne z założeniami rolnictwa węglowego.
Zgodnie z zapisami planu wartość punktu wynosi 104,89 zł, a międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe to równowartość 5 punktów, co daje 524,45 zł/ha. Kwoty te są ustalone w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 lutego 2024 r. w sprawie stawek płatności w ramach schematów na rzecz klimatu i środowiska za 2023 r.
Wnioski i szczegółowe zapisy związane z dopłatami do międzyplonu ozimego można znaleźć na oficjalnej rządowej stronie GOV.
Bibliografia:
- Jasińska Z., Kotecki A. [Red.] 1999. Szczegółowa uprawa roślin. Wydawnictwo AR we Wrocławiu, Wrocław.
- Mercik S. [Red.] 2002. Chemia rolna. Podstawy teoretyczne i praktyczne. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
- Oleś I. [Red.] 2021. Uprawa międzyplonów korzyścią dla rolnika i środowiska. Wydawnictwo Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, Minikowo.
- https://www.gov.pl/web/arimr/miedzyplony-ozimewsiewki-srodplonowe-23 [dostęp: 05.06.2024].
- http://www.krir.pl/2014-01-03-03-24-03/produkcja-roslinna/8054-termin-siewu-miedzyplonow-ozimych-i-ich-mulczowania [dostęp: 05.06.2024].