Szkodniki roślin i magazynowanych płodów rolnych są prawdziwym utrapieniem dla rolników i producentów żywności. Wśród nich są omacnice – niewielkie motyle, których larwy intensywnie żerują. Omacnica prosowianka jest jednym z najgroźniejszych szkodników kukurydzy, natomiast omacnica spichrzanka stanowi poważne zagrożenie dla magazynowanych zbóż i produktów spożywczych. Jak je rozpoznać i skutecznie zwalczać? Odpowiadamy w artykule.
Omacnica prosowianka – groźny szkodnik kukurydzy
Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) to motyl o długości do 15 mm i rozpiętości skrzydeł około 30 mm. Ma kolor beżowy z dodatkiem brązu, a na skrzydłach charakterystyczne faliste linie. Co ciekawe, to nie dorosła omacnica stanowi problem, a jej larwy.
Samice składają do 30 jaj na spodniej stronie liści. Do 10 dni wylęgają się gąsienice, które zaczynają żerować. W początkowej fazie atakują liście, następnie przechodzą do łodyg, gdzie drążą tunele. Jedzą również kolby kukurydzy.
Występowanie i szkodliwość omacnicy prosowianki
Ten szkodliwy motyl intensywnie migruje, czemu sprzyja ocieplenie klimatu. Pojawia się w połowie czerwca, a jego naloty trwają nawet osiem tygodni. Jakie są objawy żerowania larw omacnicy prosowianki w uprawach?
Młode osobniki najpierw tworzą niewielkie otwory w liściach. Potem wgryzają się w nerw główny, przez co ta część rośliny wysycha. W kolejnych etapach uszkadzają kolby i łodygi. Rośliny stają się słabsze i łamią się częściej. Co za tym idzie, stają się też podatne na choroby grzybowe z rodzaju Fusarium, które wytwarzają niebezpieczne mykotoksyny.
Jaki jest próg szkodliwości dla omacnicy prosowianki?
W uprawach kukurydzy próg szkodliwości oscyluje na poziomie:
- 15% uszkodzonych roślin w uprawie na ziarno,
- 30–40% w uprawie na kiszonkę (BBCH 83–85).
Jeśli podczas wakacyjnej lustracji rolnik zobaczy 6–8 jaj na 100 roślin, trzeba zareagować. Wówczas warto zastosować odpowiednie środki ochrony roślin.
Omacnica w kukurydzy, czyli jak zwalczyć prosowiankę
Bardzo ważna jest profilaktyka:
- stosowanie zmianowania upraw,
- rozdrabnianie i przyorywanie resztek pożniwnych,
- eliminacja chwastów wokół plantacji,
- wybór odmian odporniejszych na szkodnika.
Jeśli jednak szkodnik pojawi się w uprawach, niezbędne okaże się zwalczanie chemiczne. Najskuteczniejsze środki zawierają substancje czynne typu lambda-cyhalotryna, chlorantraniliprol oraz tebufenozyd.
Innowacyjną metodą walki z omacnicą prosowianką jest stosowanie preparatów mikrobiologicznych, np. oferowany przez firmę Scandagra produkt Omac BAC.
Po zastosowaniu kompozycji bakterii zawartych w Omac BAC, plantacja kukurydzy staje się nieatrakcyjna do zasiedlenia przez omacnicę prosowiankę, dzięki czemu jej szkodliwość maleje. Preparat zapewnia długotrwały efekt, a dzięki łatwości stosowania (rekomendowany termin zabiegu w fazie 6-9 liści kukurydzy) nie wymaga specjalistycznego sprzętu do aplikacji. Dodatkowo wprowadzenie do uprawy preparatu mikrobiologicznego Omac BAC pozwala w sposób pośredni zmniejszyć ryzyko infekcji fitopatogenów (głównie grzybów z rodzaju Fusarium spp.) oraz zachować wysokiej jakości ziarno i paszę.
Omacnica spichrzanka – cichy niszczyciel magazynów
Omacnica spichrzanka to inaczej mól spożywczy. Osiąga długość około 10 mm i rozpiętość skrzydeł 20 mm. Wyróżniają ją beżowo-brązowe skrzydła z ciemniejszymi pasami. Chociaż niepozorna, jest jednym z najczęściej występujących szkodników magazynowych.
Samice składają jaja bezpośrednio w produktach spożywczych lub w ich pobliżu. Jedna samica może złożyć nawet 500 jaj! Omacnica spichrzanka wyrządza duże szkody w magazynach, a największe straty obejmują mąkę, zboża, orzechy i suszone owoce.
Czym zwalczać omacnicę spichrzankę?
Po wykryciu szkodnika należy działać szybko. Zwłaszcza że skażona żywność nie nadaje się do spożycia przez ludzi.
Skuteczne metody zwalczania omacnicy to:
- ogrzewanie pomieszczeń powyżej 50°C lub ich wymrażanie do -15°C,
- promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe,
- dezynsekcja chemiczna,
- pułapki feromonowe, aerozole i fumigacja.
Najskuteczniejsza jest jednak profilaktyka – regularne kontrole magazynów i dezynsekcja.
Jak się pozbyć omacnicy spichrzanki i prosowianki
Omacnice sieją spustoszenie na polach uprawnych oraz w magazynach. Żerowanie omacnicy prosowianki prowadzi do strat w plonach kukurydzy, a omacnica spichrzanka niszczy przechowywane zboża i inne produkty spożywcze.
Scandagra oferuje skuteczne produkty do zwalczania omacnicy, w tym specjalistyczne insektycydy oraz innowacyjne środki mikrobiologiczne. Preparaty zapewniają ochronę upraw przed szkodnikami i wspierają zdrowy wzrost roślin.
BIBLIOGRAFIA:
- Stelmaszczyk R., Szkodniki magazynowe – Motyle [Lepidoptera]. Cz.Ia Omacnicowate [Pyralidae], Biuletyn Polskiego Stowarzyszenia Pracowników Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji, 1/2007, s. 15-20
- Chimelewski W., Omacnica spichrzanka – magazynowy szkodnik pyłku i pierzgi, Pszczelarz Polski, 5/1999 (s. 21).
- https://www.researchgate.net/publication/297714352_Omacnica_prosowianka_bez_tajemnic_Kompendium_wiedzy [dostęp: 07.02.2025]