10% strat w plantacji jęczmienia – nawet takie konsekwencje niesie za sobą obecność ploniarek zbożówek. W skrajnych przypadkach straty sięgały 70% upraw. Te drobne muchówki upodobały sobie nie tylko zboża, ale i kukurydzę. Co ważne, to larwy są najbardziej szkodliwe dla plonów. W artykule wyjaśniamy, w jaki sposób rozpoznać tego szkodnika i jak przebiega zwalczanie ploniarki zbożówki.
Ploniarka zbożówka – zagrożenie stanowią larwy
Ta niewielka muchówka osiąga raptem 2 mm długości. Za ploniarkę zbożówkę uznaje się dwa gatunki: Oscinella frit i O. pusilla. Korpus mają ciemny, a spód żółtawy. Najbardziej charakterystyczną cechą wyglądu tych owadów są czerwone oczy. Muchówki mają przezroczyste, cienkie skrzydła, nieco błyszczące w świetle.
Jak wyglądają larwy ploniarek zbożówek? Mają kremową lub jasnozieloną barwę i osiągają długość 4-5 mm. Wyróżnia je cylindryczny kształt i haczyki w części gębowej. To właśnie larwy ploniarek zbożówek niszczą uprawy. Żerują na liściach młodych siewek zbóż ozimych i samosiewach. Uszkadzają tkanki roślin i wysysają ich soki. W konsekwencji larwy doprowadzają do pękania liści, tworzenia się nadżerek, zahamowania wzrostu, a nawet obumierania rośliny. Uszkodzone rośliny są również bardziej podatne na choroby i mniej odporne na czynniki stresowe.
Kiedy ploniarka zbożówka atakuje?
Muchówki atakują zboża i kukurydzę. Larwy zimują w trawie, samosiewach i roślinach ozimych. Natomiast dorosłe osobniki pojawiają się, kiedy temperatura osiąga 9 stopni Celsjusza – z reguły w kwietniu. Ploniarkom sprzyja coraz dłuższa i ciepła jesień, dlatego w ciągu jednego roku występują nawet cztery pokolenia. W sprzyjających warunkach szkodniki mogą atakować nawet do października.
Ploniarka zbożówka w kukurydzy – objawy
O żerowaniu ploniarek w kukurydzy świadczą:
- przejaśnienia i dziurki na liściach,
- zahamowanie wzrostu roślin,
- słabe zawiązywanie kolb,
- mniejsze zaziarnienie kolb,
- obumieranie roślin,
- zwiększona podatność na choroby, takie jak głownia guzowata.
Ploniarka zbożówka – objawy w zbożach
W zaatakowanych plantacjach zbóż charakterystyczne są:
- niszczenie ziarniaków,
- niskie kłosy lub brak kłosów,
- uszkodzenia dokłosia,
- bielenie kłosów,
- ostateczne zamieranie roślin.
Ploniarka zbożówka – próg szkodliwości
Próg szkodliwości dla ploniarki zbożówki to kluczowy wskaźnik, który pomaga w podjęciu decyzji o konieczności przeprowadzenia działań ochronnych. W przypadku tego szkodnika jest to:
- 6 jaj na 10 roślinach,
- lub 4 jaja na metrze kwadratowym plantacji.
Kiedy liczba jaj osiągnie te wartości, oznacza to, że populacja ploniarki jest liczna. W takiej sytuacji rolnicy podejmują odpowiednie kroki w celu kontrolowania i ograniczenia liczebności szkodnika.
Małe muchówki, a straty plonu z rzędu 3-10%
Dlaczego zwalczanie ploniarki zbożówki w kukurydzy i zbożu jest tak ważne? Szkodnik niszczy uprawę kukurydzy – żeruje na liściach, co prowadzi do ich przejaśnienia i dziurawienia. W efekcie tego hamuje wzrost rośliny, co skutkuje słabszym zaziarnieniem.
Bardzo ważne jest zwalczanie ploniarki zbożówki w zbożu. Podczas wschodów pszenicy, żyta i pszenżyta prowadzi do strat plonu do 3%. W przypadku jęczmienia całkowite straty mogą wynieść do 10%. Poza tym ploniarka przenosi choroby, bakterie i grzyby, co skutkuje bieleniem kłosów i obumieraniem roślin.
Jak zapobiegać atakom ploniarek zbożówek?
Najskuteczniejsze działania profilaktyczne to:
- zmiana siewu i rotacja upraw,
- pułapki w postaci żółtych tablic lepowych,
- unikanie nadmiernego zagęszczenia roślin,
- orka i podorywka,
- zaprawianie ziarna preparatami owadobójczymi przed siewem.
Powyższe działania ograniczają ryzyko ataku muchówek na zboża i kukurydzę.
Zabiegi insektycydowe na zwalczanie ploniarki zbożowej
Jak zwalczać ploniarkę zbożówkę? Po przekroczeniu progu szkodliwości (6 larw na 100 roślin) warto zastosować preparaty z działaniem wgłębnym i systemicznym, które zawierają pyretroid, deltametrynę i tiachlopryd. Rzadziej stosuje się środki kontaktowe. Warto wybierać uniwersalne środki, które eliminują różne grupy szkodników. Oprysk na ploniarkę zbożówkę najlepiej przeprowadzić wcześnie rano lub późnym wieczorem, aby uniknąć uszkodzenia liści przez słońce.
BIBLIOGRAFIA:
- https://www.topagrar.pl/articles/kukurydza/jak-przygotowac-sie-na-atak-ploniarki-w-kukurydzy-2509313 [dostęp: 05.08.2024]
- https://www.tygodnik-rolniczy.pl/uprawa/kukurydza/uprawa-kukurydzy-nierowna-walka-z-ploniarka-zbozowa-2509670 dostęp: 05.08.2024]
- https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/ochrona-roslin/ploniarka-zeruje-w-kukurydzy-czy-jest-grozna,131703.html dostęp: 05.08.2024]
- https://agronews.com.pl/artykul/uwaga-ploniarka-zbozowka-atakuje-zboza-ozime/ [dostęp: 05.08.2024]